Focus en connectie als energiebronnen in een wereld vol afleiding
In een wereld waarin verandering de enige constante is, staan organisaties en medewerkers voor een fundamentele uitdaging: hoe blijf je energiek, gefocust en verbonden in een omgeving die steeds sneller, complexer en onvoorspelbaarder wordt? Volgens neuropsycholoog dr. Elke Geraerts, spreker tijdens een recente kennissessie bij HumanCapitalCare, ligt het antwoord niet in méér doen, maar in anders denken. Haar pleidooi: focus en connectie zijn geen luxe, maar essentiële energiebronnen voor duurzaam functioneren op de werkvloer.
Van BANI naar breinkracht
Geraerts introduceert het concept van de BANI-wereld als opvolger van het bekende VUCA-model. Waar VUCA staat voor volatiliteit en onzekerheid, gaat BANI een stap verder: we leven in een wereld die breekbaar is (brittle), waarin angst regeert (anxious), waarin oorzaak en gevolg niet meer logisch verbonden zijn (non-linear), en waarin we veel simpelweg niet meer begrijpen (incomprehensible).
Deze context heeft directe impact op medewerkers. Systemen waarop we jarenlang vertrouwden veranderen plotseling. Denk aan geopolitieke verschuivingen, technologische disruptie en de snelheid van maatschappelijke ontwikkelingen. Ons brein, dat voorspelbaarheid en stabiliteit prettig vindt, raakt overprikkeld en uitgeput.
Infobesitas en het popcornbrein
We leven in een aandachtseconomie, waarin onze focus continu wordt opgeëist door notificaties, deadlines en digitale prikkels. Geraerts spreekt van infobesitas: een oververzadigd brein dat geen ruimte meer heeft voor diepgang, reflectie of creativiteit. We switchen constant tussen taken, een fenomeen dat ze switchtasking noemt, en verliezen daarmee mentale energie zonder dat we het doorhebben. Zo duurt het elke keer dat je van taak wisselt gemiddeld 25 minuten voordat je weer volledig gefocust bent.
Deze constante afleiding leidt tot wat Geraerts het popcornbrein noemt: een brein dat van de ene gedachte naar de andere springt, zonder rust, zonder richting. Het gevolg? Verminderde productiviteit, meer stress, en een afname van creativiteit en empathie, precies de kwaliteiten die we nodig hebben in een veranderende wereld.
Van automatische piloot naar authentieke piloot
Een belangrijk deel van Geraerts’ verhaal draait om het bewust inzetten van ons brein. Ze maakt onderscheid tussen twee systemen: systeem 1, de snelle, intuïtieve denker, en systeem 2, de langzame, bewuste denker. Hoewel systeem 1 ons helpt om snel te reageren, is het ook de bron van denkfouten, impulsiviteit en weerstand tegen verandering. Systeem 2 daarentegen vraagt meer mentale energie, maar stelt ons in staat om kritisch te denken, empathie te tonen en weloverwogen keuzes te maken.
Door vaker systeem 2 bewust te activeren, kunnen we kantelen: van reactief naar reflectief, van automatische piloot naar authentieke piloot. Geraerts moedigt aan om dagelijks stil te staan bij de volgende vragen:
- Wat deed ik vandaag dat me energie gaf?
- Wat deed ik vandaag dat iemand anders waardeerde?
- Wat zorgde vandaag ervoor dat ik aanwezig was?
- Wat leidde me vandaag af van het leven dat ik wil leiden?
- Wat is één kleine verandering die ik morgen ga doen?
Microgewoontes en mentale energie
Verandering begint klein. Geraerts vertelt over het concept van microgewoontes: kleine gedragsveranderingen die, mits herhaald, nieuwe neurale paden creëren. Denk aan het starten van je werkdag met een ‘olifant’, een grote, betekenisvolle taak, in plaats van een ‘konijn’, een kleine, snelle taak. Door bewust te kiezen voor diepgang en prioriteit, voorkom je uitstelgedrag en vergroot je je mentale energie.
Ook het stellen van grenzen is belangrijk. Ons brein is geprogrammeerd om ‘ja’ te zeggen, maar elke ‘ja’ die niet past bij prioriteiten, kost energie. Durf dus vaker ‘nee’ te zeggen, ook tegen goede ideeën, om ruimte te maken voor wat echt telt.
Connectie: het nieuwe EQ
Naast focus is ook connectie een cruciale energiebron. Maar echte verbinding begint bij jezelf. Geraerts benadrukt het belang van emotionele veiligheid, authenticiteit en het durven tonen van kwetsbaarheid. In teams waarin mensen zich veilig voelen, ontstaat ruimte voor innovatie, moedige beslissingen en creativiteit. Dit vraagt om leiderschap dat dit de juiste aandacht geeft.
Connectie vraagt om nuance, niet alles is fantastisch of toxisch. Juist in het grijze gebied ligt de ruimte voor dialoog, reflectie en groei. Geraerts roept op om de status quo te durven bevragen, om rolmodel te zijn in het bespreekbaar maken van wat schuurt, en om nieuwsgierigheid boven conformiteit te verkiezen.
Vertragen in een versnellende wereld
Tot slot pleit Geraerts voor het herwaarderen van onfocustijd. Even naar de wolken kijken, een wandeling maken, niets doen. Juist in die momenten ontstaat perspectief, creativiteit en probleemoplossend vermogen. In een wereld die versnelt, is vertragen een manier om energie te sparen.
Ruimte maken voor vooruitgang
In een werkrealiteit die steeds meer vraagt en steeds minder ruimte laat, biedt de visie van Elke Geraerts een waardevol kompas. Focus en connectie zijn geen abstracte idealen, maar concrete energiebronnen die we bewust kunnen versterken, individueel én collectief. Door ons brein beter te begrijpen en onze gewoontes kritisch te bevragen, ontstaat ruimte voor werk dat niet alleen productief is, maar ook betekenisvol. Het is tijd om niet harder, maar slimmer te werken. Om niet méér te doen, maar beter te kiezen. Want wie durft te vertragen, creëert ruimte voor vooruitgang.
